भारतीय कृषि अनुसंधान परिषदेचे संचालक डॉ. एस. के. रॉय यांची

कृषी विज्ञान केंद्राला भेट

 

हिंगोली (जिमाका), दि. 12 : भारतीय कृषि अनुसंधान परिषदेचे गुजरात, गोवा आणि महाराष्ट्र राज्याचे संचालक डॉ.एस.के. रॉय यांनी कृषी विज्ञान केंद्र हिंगोली येथे भेट दिली. दौऱ्याच्या सुरुवातीला त्यांनी हिंगोली जिल्ह्यातील कळमनुरी तालुक्यातील वरुड तांडा येथील शेतकरी आनंद साळुंखे यांच्या कुक्कुटपालनाला भेट दिली. कृषी विज्ञान केंद्राने 2018-19 मध्ये दत्तक घेतल्यापासून गावात राबविलेल्या विविध उपक्रमांबाबत त्यांनी दत्तक गावातील शेतकऱ्यांशी चर्चा केली. कृषी विज्ञान केंद्राने 2018-19 या वर्षात पशू  विज्ञान विषयाच्या फ्रंटलाइन प्रात्यक्षिक कार्यक्रम दिला आणि नंतर त्यांनी हा उपक्रम सुरु ठेवला. तसेच आजपर्यंत वेगवेगळ्या शेतकऱ्यांना कडकनाथ पक्ष्यांच्या विक्रीतून दीड लाखापेक्षा जास्त रुपयांची कमाई केली असल्याचे  शेतकरी आनंद शिंदे यांनी सांगितले.   

तसेच डॉ. रॉय यांनी कृषी विज्ञान केंद्र प्रशासकीय इमारत, माती परीक्षण प्रयोगशाळा, प्रक्रिया सुविधेच्या तसेच कापणीनंतरच्या तंत्रज्ञान प्रयोगशाळा, कयाधू शेतकरी उत्पादक कंपनीच्या सहकार्याने तयार केलेल्या बीज प्रक्रिया सुविधेला, कृषी विभागाच्या गटशेती संकल्पनेअंतर्गत स्थापन केलेल्या हळद प्रक्रिया सुविधेला, रोपवाटिकेला, अनोख्या उपक्रमांपैकी एक असलेल्या जीवामृत उत्पादन युनिटला भेट दिली.

यावेळी डॉ. रॉय यांचे स्वागत संत नामदेव सेवाभावी संस्थेचे अध्यक्ष माजी खासदार अॅड. शिवाजीराव माने यांनी केले.  डॉ. रॉय यांनी कृषी विज्ञान केंद्राच्या शेतीविषयक विविध उपक्रमांची एक फेरी घेतली. कृषी विज्ञान केंद्राच्या कर्मचाऱ्यांनी शेतकऱ्यांच्या फायद्यासाठी कृषी विज्ञान केंद्राने उत्पादित केलेल्या विविध निविष्ठांचे प्रदर्शन आयोजित केले. वरिष्ठ शास्त्रज्ञ आणि कृषी विज्ञान केंद्राचे प्रमुख डॉ. पी. पी. शेळके यांनी कृषी  विज्ञान केंद्राद्वारे उत्पादित केलेल्या विविध निविष्ठांविषयी माहिती दिली.

विषय विशेषज्ञ राजेश भालेराव,  अजय कुमार सुगावे, रोहिणी शिंदे , डॉ. अतुल मुरई, साईनाथ खरात आणि डॉ.कैलाश गिते हे देखील कृषी विज्ञान केंद्राद्वारे शेतकऱ्यांना निविष्ठा पुरवण्यावरील चर्चेत सामील झाले .

माती परीक्षण प्रयोगशाळेला भेट दिली त्यावेळी  साईनाथ खरात यांनी माती परीक्षण मोहीम आणि मृदा आरोग्य कार्ड योजनेशी संबंधित कृषी विज्ञान केंद्राच्या कामगिरीची माहिती देताना 3 लाखांहून अधिक मातीचे नमुने तपासण्यात आले असल्याचे सांगितले. डॉ. एस के रॉय यांनी मृदा परीक्षण प्रयोगशाळेने केलेल्या कामाचे कौतुक केले आणि मृदा परीक्षण प्रयोगशाळेने जिल्ह्यातील विविध शेतकऱ्यांना दिल्या जाणाऱ्या फायद्याचा अभ्यास चालू ठेवावा आणि या प्रयोगशाळेच्या उपयुक्ततेचे कौतुक करण्यासाठी हा एक अनोखा अभ्यास असेल, असे डॉ. रॉय यांनी सूचविले. तसेच पोल्ट्री आणि पशुखाद्य उत्पादन सुविधांचे निरीक्षण केले आणि शेतकऱ्यांच्या फायद्यासाठी विविध निविष्ठांचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन घेण्याचे सुचवले.

चालू वर्षात सोयाबीनच्या विविध जातींचे फाऊंडेशन बियाणे आणि प्रमाणित बियाणे हरभरा आणि ज्वारीच्या  वाणांवर प्रक्रिया केली जाते. त्यांना कृषी विज्ञान केंद्राचे फार्म व्यवस्थापक शिवलिंग लिंगे यांनी माहिती दिली .

            कृषी विज्ञान केंद्र हिंगोली यांनी खादी आणि ग्रामोद्योग आयोगाशीही सहकार्य केले आहे आणि हिंगोलीला एक ‘बहुउत्पादन क्लस्टर’ मिळाला आहे. जिथे हळद, आले, मिरची आणि सोयाबीन प्रक्रियेसाठी सामान्य सुविधा केंद्र स्थापन केले आहे. कॉमन फॅसिलिटी सेंटरसाठी इमारत बांधण्यात आली असून मशिनरी खरेदीसाठी निविदा काढण्यात आल्या असून लवकरच कॉमन फॅसिलिटी सेंटरसाठी सर्व मशिनरी उपलब्ध करुन देण्यात येणार आहे. या सर्व यंत्रसामग्रीचा लाभ पाचशेहून अधिक कुटुंबांना मिळणार आहे. भारत सरकारच्या कार्यक्रमांतर्गत खादी आणि ग्रामोद्योग आयोगाच्या प्रायोजकत्वात मल्टी प्रॉडक्ट क्लस्टर स्थापन करण्यात येत आहे, अशी माहिती कृषि विज्ञान केंद्राचे प्रमुख डॉ. शेळके यांनी दिली.  

कृषी विज्ञान केंद्र हिंगोली यांनी ब्रँडिंग आणि पॅकेजिंग साठी  पुढाकार घेतला असून 200 ग्रॅम नैसर्गिक हळदीचा नमुना डॉ. रॉय यांना दाखवण्यात आला. जिथे भाजीपाल्याची रोपे मोठ्या प्रमाणावर तयार केली जातात. मागील वर्षी सुमारे 15 लाख भाजीपाला रोपांची शेतकऱ्यांना विक्री करण्यात आली असून विविध रोपांच्या नमुन्यांच्या विक्रीतून सुमारे 10 लाख रुपयांचा महसूल जमा झाला आहे. डॉ. रॉय यांनी आंबा व नारळाच्या बागांनाही भेट दिली. विविध फळबागांच्या कामगिरीचे त्यांनी कौतुक केले. डॉ कैलास गीते कार्यक्रम सहाय्यक प्राणी विज्ञान यांचे अझोला उत्पादन आणि प्रात्यक्षिक युनिट देखील दाखविण्यात आले. तसेच कृषी विज्ञान केंद्र हिंगोलीच्या अनोख्या उपक्रमांपैकी एक असलेल्या जीवामृत उत्पादन युनिटसाठी कृषी विज्ञान केंद्र हिंगोली येथे गीर जातीच्या गायी आहेत ज्यांना कयाधू फार्मर प्रोड्युसर कंपनीचे सहाय्य आहे, अशी माहिती डॉ. रॉय यांना देण्यात आली.

कृषी विज्ञान केंद्राच्या कॉन्फरन्स हॉलमध्ये डॉ.राय यांचा शिवाजीराव माने यांच्या हस्ते शाल श्रीफळ आणि पुष्प देऊन सत्कार करण्यात आला. डॉ.पी.पी. शेळके यांनी शेतीवर करण्यात येणारे विविध उपक्रम आणि शेतकऱ्यांच्या हितासाठी निर्माण केलेल्या सुविधांचे सादरीकरण केले. त्यांच्या सादरीकरणानंतर सर्व विषय तज्ञांनी त्यांच्या वतीने मागील काळात केलेल्या विविध उपक्रमांची आणि खरीप हंगामाच्या नियोजनाची माहिती दिली.

            डॉ.एस.के. रॉय यांनी हिंगोली जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना विविध तंत्रज्ञानाचे प्रशिक्षण व प्रात्यक्षिक देण्यासाठी कृषी विज्ञान केंद्र हिंगोली यांनी निर्माण केलेल्या सुविधांचे कौतुक केले. अॅड. शिवाजी राव माने हे देखील संचालकांसोबतच्या बैठकीत सामील झाले आणि भारतीय कृषी संशोधन परिषद सहकार्य बळकट करेल, अशी अपेक्षा व्यक्त केली.

या भेटी दरम्यान डॉ. रॉय यांच्यासोबत डॉ. पी.पी. शेळके, कृषी विज्ञान केंद्र नांदेडचे व्यंकट शिंदे हे उपस्थित होते.

*****