संकटात सापडलेल्या मुलांसाठी लाईफलाईन : 1098

देशात लाखो मुलांना दररोज विविध प्रकारच्या शोषण, अत्याचार आणि दुर्लक्षाचा सामना करावा लागतो. या गंभीर समस्येचे निराकरण करण्यासाठी, भारत सरकारने 1098 चाइल्ड हेल्पलाइन सुरू केली, ही 24/7 चालणारी आपत्कालीन सेवा असून, संकटात असलेल्या मुलांना त्वरित मदत पुरवते. शून्य ते 18 वर्षे वयोगटातील बालकांच्या संदर्भात अडचणी, समस्या आल्यास काळजी आणि सुरक्षेच्या दृष्टीने 1098 या टोलफ्री क्रमांकावर संपर्क करून मदत घेता येते. 1098 हा टोल फ्री क्रमांक असून, 24x7 तात्काळ सेवा देणारी शासकीय यंत्रणा आहे. एखादे बालक हरवले असेल किंवा विनापालक आढळून आले असेल, व्यसनाधीन झाले असेल किंवा त्याला वैद्यकीय उपचारांची आवश्यकता असेल, भिक्षा मागत असेल, शिक्षणापासून वंचित राहत असेल, अशा संकटात, अडचणीत सापडलेल्या मुलांना 1098 हा आशेचा किरण म्हणून या क्रमांकाकडे पाहिले जाते. एखाद्या बालकाचे लैंगिक, शारीरिक, मानसिक आणि आर्थिक शोषण होत असेल तर बालक एक पालक, अनाथ, समर्पित किंवा दत्तक घ्यायचे असल्यास किंवा बालकाच्या अधिकारांचे हनन होत असेल तर अशा संकटात असणाऱ्या मुलांच्या मानसिकतेचा विचार करून 1098 ही सेवा त्यांच्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. एखाद्या मुलीचा 18 वर्षाच्या आत आणि मुलाचा 21 वर्षाच्या आत विवाह होत असेल, कुठेही कुमारी माता व बालक आढळल्यास तसेच नवजात अर्भक सापडले असल्यास किंवा एखाद्या बालकाला समुपदेशनाची गरज पडल्यास त्यांनी 1098 या टोलफ्री क्रमांकावर संपर्क साधावा. 1098 चाइल्ड हेल्पलाइन माहिती आहे ? 1098 चाइल्ड हेल्पलाइन हा एक टोल-फ्री फोन नंबर आहे. हा क्रमांक संकटात असलेल्या मुलांच्या मदतीसाठी भारतातील कोणत्याही फोनवरून डायल केला जाऊ शकतो. या हेल्पलाइन क्रमांकावर तात्काळ मार्गदर्शन करण्यासाठी प्रशिक्षित समुपदेशक आणि सामाजिक कार्यकर्ते उपलब्ध असतात. त्यांच्याद्वारे गरजू मुलांना भावनिक आधार, तात्काळ मार्गदर्शन आणि हस्तक्षेप सेवा उपलब्ध करून दिली जाते. 1098 चाइल्ड हेल्पलाइनद्वारे खालील सेवा प्रदान केलेल्या जातात. 1. समुपदेशन : प्रशिक्षित समुपदेशक शोषण, दुर्लक्ष किंवा शोषण यासारख्या समस्यांना तोंड देत असलेल्या मुलांना भावनिक आधार आणि मार्गदर्शन केले जाते. 2. हस्तक्षेप : मुलांना हानी पोहोचण्याचा किंवा शोषणाचा धोका असतो आणि त्यांची सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी स्थानिक अधिकाऱ्यांसोबत हेल्पलाइन टीम हस्तक्षेप करण्याचे काम करून त्यांना संकटातून बाहेर काढण्याचे काम करते. 3. रेफरल : ही हेल्पलाइन स्थानिक संस्था आणि सेवांचा संदर्भ देत गरजू मुलांच्या पाठिशी भक्कमपणे उभे राहून समर्थन करत मदत करतात. 4. माहिती : हेल्पलाइन बाल हक्क, कायदे आणि धोरणे तसेच मुलांना आधार देण्यासाठी उपलब्ध संसाधने आणि सेवांची माहिती या हेल्पलाईन क्रमांकाव्दारे प्रदान केली जाते. 1098 चाइल्ड हेल्पलाइनवर असा संपर्क साधा या हेल्पलाईनची मदत घ्यायची असल्यास देशातील कोणत्याही फोनवरून 1098 हा नंबर डायल करावा. 1098 या चाइल्ड हेल्पलाइनवर संपर्क साधण्यासाठी देशातील कोणत्याही भागातून कोणत्याही क्रमांकावरून भारतात कुठेही संपर्क साधता येतो. ही हेल्पलाइन 24/7 उपलब्ध असून, तिचे कॉल हे विनामूल्य आहेत. त्याला कोणताही खर्च येत नाही. 1098 चाइल्ड हेल्पलाइनचा परिणाम 1098 ही सेवा सुरू झाल्यापासून आतापर्यंत या हेल्पलाइनने भारतातील संकटात अडचणीत सापडलेल्या लाखो मुलांच्या जीवनात मोठी मदत झाली आहे. 10 दशलक्षाहून अधिक कॉल्स : हेल्पलाइन लाँच झाल्यापासून 10 दशलक्षाहून अधिक कॉल्स प्राप्त झाले आहेत, दरमहा सरासरी 50 हजाराहून अधिक कॉल्स प्राप्त झाले असून, त्या मुलांना मदत करण्यात आली आहे. 5 दशलक्षाहून अधिक मुलांना सहाय्य प्रदान केले : 1098 या टोलफ्री हेल्पलाइनने 5 दशलक्षाहून अधिक अडचणीत असलेल्या मुलांना मदत केली आहे. या क्रमांकावर अत्याचार, दुर्लक्ष किंवा शोषण झाले आहे, अशा मुलांना वेळेत मदत झाली आहे. 1 लाखांहून अधिक मुलांची सुटका : 1098 या हेल्पलाइन क्रमांकाने 1 लाखांहून अधिक मुलांची शोषण आणि हानीच्या परिस्थितीतून सुटका केली आहे. 1098 चाइल्ड हेल्पलाइन ही एक महत्त्वाची सेवा असून, संपूर्ण देशभरात संकटात असलेल्या मुलांसाठी ती जीवनरेखा ठरली आहे. 1098 क्रमांक डायल करून संकटात सापडलेल्या मुलांना प्रशिक्षित समुपदेशक आणि सामाजिक कार्यकर्त्यांकडून त्वरित मदत, सहकार्य आणि मार्गदर्शन मिळू शकते. एक समाज म्हणून, मुलांचे संरक्षण आणि समर्थन मिळाल्याची खात्री करणे ही या टीमची जबाबदारी आहे आणि 1098 चाइल्ड हेल्पलाइन या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. प्रभाकर बारहाते जिल्हा माहिती अधिकारी, हिंगोली ********